• Στρατηγική Προοπτική Διερεύνηση (Strategic Foresight): Μια ολιστική, συμμετοχική και διαδραστική διαδικασία διερεύνησης εναλλακτικών μελλοντικών δυνατοτήτων για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων και της διαμόρφωσης στρατηγικής στο παρόν.
• Συστημική Σκέψη (Systemic Thinking): Μια προσέγγιση που εστιάζει στην κατανόηση των σχέσεων, αλληλεπιδράσεων και ανατροφοδοτήσεων μεταξύ των στοιχείων ενός συνόλου (συστήματος) παρά στην εξέταση των μεμονωμένων του μερών.
• Σύστημα (System): Ένα σύνολο στοιχείων που συνδέονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, σχηματίζοντας ένα οργανωμένο και λειτουργικό σύνολο με συγκεκριμένο σκοπό ή λειτουργία.
• Ανατροφοδότηση (Feedback): Η διαδικασία με την οποία τα αποτελέσματα ή οι συνέπειες των ενεργειών ενός συστήματος επιστρέφουν στο ίδιο το σύστημα, επηρεάζοντας τις μελλοντικές του ενέργειες. Μπορεί να είναι θετική (ενισχυτική) ή αρνητική (εξισορροπητική).
• Γραμμική Σκέψη (Linear Thinking): Μια απλοϊκή προσέγγιση που ακολουθεί μια ευθεία πορεία αιτίου-αποτελέσματος, όπου κάθε αιτία έχει μία μόνο αντίστοιχη συνέπεια, αγνοώντας τις πολύπλοπες αλληλεπιδράσεις.
• Χαρτογράφηση Αιτίου-Αποτελέσματος (Causal Loop Diagrams - CLDs): Ένα εργαλείο συστημικής σκέψης που αναπαριστά τις σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος μεταξύ των μεταβλητών ενός συστήματος μέσω βελών, εντοπίζοντας ενισχυτικούς και εξισορροπητικούς ανατροφοδοτικούς κύκλους.
• Ανατροφοδοτικός Κύκλος (Feedback Loop): Ένα κλειστό μονοπάτι αιτίας-αποτελέσματος μέσα σε ένα σύστημα, όπου η αλλαγή σε ένα στοιχείο επηρεάζει μια σειρά άλλων στοιχείων, τα οποία τελικά επηρεάζουν το αρχικό στοιχείο.
• Ενισχυτικός Κύκλος (Reinforcing Loop): Ένας ανατροφοδοτικός κύκλος που ενισχύει την αρχική παρέκκλιση ή τάση του συστήματος (συνήθως οδηγεί σε ανάπτυξη ή κατάρρευση).
• Εξισορροπητικός Κύκλος (Balancing Loop): Ένας ανατροφοδοτικός κύκλος που επιστρέφει το σύστημα σε μια ισορροπημένη ή επιθυμητή κατάσταση, αντισταθμίζοντας την αρχική παρέκκλιση.
• Καθυστέρηση (Delay): Ένα στοιχείο σε ένα σύστημα όπου η επίδραση μιας αλλαγής δεν είναι άμεση, αλλά εκδηλώνεται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.
• Χαρτογράφηση Ροής (Stock and Flow Diagrams - SFDs): Ένα εργαλείο συστημικής σκέψης που μοντελοποιεί τη δυναμική ενός συστήματος με την πάροδο του χρόνου, περιγράφοντας τη συσσώρευση (Stocks) και τη μετακίνηση (Flows) πόρων ή μεταβλητών.
• Απόθεμα (Stock): Κάτι που συσσωρεύεται ή αποθηκεύεται με την πάροδο του χρόνου σε ένα Stock and Flow Diagram.
• Ροή (Flow): Κάτι που μεταβάλλει ένα απόθεμα με την πάροδο του χρόνου σε ένα Stock and Flow Diagram (εισερχόμενη ή εξερχόμενη ροή).
• Συστημικά Αρχέτυπα (System Archetypes): Επαναλαμβανόμενα πρότυπα δυναμικής συμπεριφοράς που εμφανίζονται σε διάφορα συστήματα, αντιπροσωπεύοντας συγκεκριμένες δομές αιτιώδους αλληλεπίδρασης που συχνά οδηγούν σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα.
• Leverage Points (Σημεία Παρέμβασης): Τα κρίσιμα σημεία μέσα σε ένα σύστημα όπου μια μικρή αλλαγή μπορεί να επιφέρει δυσανάλογα μεγάλη επίδραση στη συμπεριφορά του.
• Ανάλυση Τάσεων (Trend Analysis): Η διαδικασία εντοπισμού, κατανόησης και αξιολόγησης των δυνάμεων αλλαγής (τάσεων) που επηρεάζουν το εξωτερικό περιβάλλον ενός οργανισμού.
• Τάση (Trend): Μια σταθερή, συνήθως μακροπρόθεσμη κατεύθυνση αλλαγής ενός φαινομένου ή παράγοντα, η οποία παρατηρείται διαχρονικά και βασίζεται σε δεδομένα.
• Αβεβαιότητα (Uncertainty): Γεγονότα, καταστάσεις ή εξελίξεις που δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια, είτε λόγω έλλειψης δεδομένων είτε λόγω πολυπλοκότητας.
• Megatrends (Μεγάλες Τάσεις): Μακροχρόνιες, παγκόσμιες τάσεις που διαμορφώνουν την κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική και το περιβάλλον για δεκαετίες ή αιώνες.
• Trends (Τάσεις): Πιο συγκεκριμένες τάσεις σε σχέση με τα megatrends, εμφανίζονται σε μεσαία ή βραχυπρόθεσμη βάση και επηρεάζουν συγκεκριμένους τομείς.
• Signals (Σήματα): Οι πρώιμες, συχνά αδύναμες και ασαφείς, ενδείξεις για μελλοντικές τάσεις ή αλλαγές.
• PESTLE Framework: Ένα αναλυτικό εργαλείο για την κατανόηση και εξέταση των βασικών εξωτερικών δυνάμεων που επηρεάζουν το περιβάλλον ενός οργανισμού: Πολιτικές, Οικονομικές, Κοινωνικές, Τεχνολογικές, Νομικές και Περιβαλλοντικές δυνάμεις.
• STEEPV Framework: Ένα παραλλαγμένο μοντέλο του PESTLE που προσθέτει την κατηγορία των Αξιών (Values).
• Horizon Scanning (Σάρωση Ορίζοντα): Η συστηματική διερεύνηση του περιβάλλοντος για την αναγνώριση αναδυόμενων θεμάτων, αδύναμων σημάτων και πιθανών διαταραχών.
• Delphi Method (Μέθοδος ΔΕΛΦΩΝ): Μια δομημένη τεχνική προβλέψεων που βασίζεται στη συλλογική, ανώνυμη γνώμη ειδικών μέσω επαναλαμβανόμενων κύκλων ερωτήσεων και ανατροφοδότησης.
• Environmental Scanning (Περιβαλλοντική Σάρωση): Η συστηματική παρατήρηση, συλλογή και ανάλυση πληροφοριών από το εξωτερικό περιβάλλον ενός οργανισμού για την έγκαιρη αναγνώριση τάσεων, κινδύνων και ευκαιριών.
• Σενάρια (Scenarios): Αναπαραστάσεις πιθανών μελλοντικών εξελίξεων που διαμορφώνονται από την αλληλεπίδραση διαφόρων παραμέτρων και δυνάμεων εντός ενός συστήματος.
• Δυναμικά Συστήματα (Dynamic Systems): Συστήματα που εξελίσσονται με το χρόνο υπό την επίδραση εσωτερικών και εξωτερικών παραμέτρων.
• Ανάλυση Αντίστροφης Σύνδεσης (Backcasting): Μια τεχνική σχεδιασμού του μέλλοντος που ξεκινά από ένα επιθυμητό αποτέλεσμα και αναλύει τα βήματα που απαιτούνται για να φτάσουμε εκεί.
• Ανάλυση Ευαισθησίας (Sensitivity Analysis): Μια τεχνική που εξετάζει πόσο ευαίσθητο είναι ένα σύστημα σε μικρές αλλαγές στους παράγοντες του και πώς αυτές επηρεάζουν τη συνολική του πορεία.